Arts- and Crafts-industrie

Ongelooflijk, oude ambachten zijn sinds enige jaren weer tot nieuw leven geroepen en in de verschillende afdelingen zien we onder de handen van nijvere arbeidsters, meestal vrouwen, de prachtigste voorwerpen vervaardigen. Het mag dan allemaal volgens een vast patroon worden bewerkt, voor mij is het pure Kunst. Ivoorsnijden, lakwerk, schilderen, cloisonné. Dit laatste vooral vereist een geduld dat voor westerlingen nauwelijks meer op te brengen is.

cloisonné

Minutieus kleine metalen figuurtjes worden met de grootste zorg op een vaas aangebracht, precies op de juiste plaats. In de volgende afdeling worden dan de uitgespaarde ruimtes met diverse kleuren emaille verf opgevuld en al doende ontstaat door een ongelooflijk priegelwerk, een weelde van kleuren en vormen.

Lakvazen: met vlijmscherpe mesjes worden de patroontjes in de dikke rode laklaag aangebracht. Met een haast griezelige zekerheid snijden deze kunstenaars de overbodige delen weg, het lijkt op toverkunst.

Klei figuurtjes

In een volgende afdeling is men bezig klei figuurtjes te maken. stopverf wordt in de dunste sliertjes uitgerold en met een piepklein pincetje als decoratie op een mouw of hoofdtooi aangebracht van een of andere keizerlijke figuur uit het Oude China. De kleren zijn tot in de kleinste finesses uitgewerkt, niets wordt aan het toeval over gelaten.

De meeste indruk op mij maakt wel de van binnenuit beschilderde reukflaconnetjes. Met een stiftje worden de lijntjes heel teer getekend, naar een voorbeeld, dus niet overgetrokken. Langzamerhand zie je de tekening vorm krijgen. Het is als het "toverplaatje" waar je vroeger als kind alleen maar met een potlood overheen hoefde gaan. Natuurlijk is het eindresultaat bepaald prijzig. Hoeveel arbeidsuren zitten hier wel niet in dit zo verfijnde product?

Fabriek

Ook al is het arbeidsloon hier nog zo weinig. In Europa zou zoiets niet te betalen zijn. Ik had er graag de prijs voor over gehad, maar helaas was alles al weggekocht door een voor ons rondgeleide groep.
"Het onvermijdelijke winkeltje" wordt weer fataal voor de portemonnee. We zijn niet de enige kooplustigen, en het spreekt nu eenmaal aan als je deze kunstwerkjes zelf hebt zien vervaardigen.

In een ander deel van de fabriek wordt marmer bewerkt. Men speelt het hier klaar om uit één stuk marmer een theepot-met-deksel aan een kettinkje en theekopje eveneens met een kettinkje aan het oor verbonden, tevoorschijn te toveren. Het geraffineerde resultaat van een 2000-jarige ervaring.
Bij thuiskomst mogen we de zij-ingang van het hotel niet in. Militair verbod! Er gaat een gejuich op als de bus even vooruitschiet, maar deze manoeuvre bleek alleen maar om de terugtocht te aanvaarden.

Buurtcomité

En nu hebben we dan eindelijk een uurtje vrij voor de lunch. Vanmiddag: buurtcomité. Het wordt een herhaling van de commune in Kanton, nu op stadsniveau. De bus draait een erg smal straatje in en schuurt net niet langs de muren. De voorzitter van deze buurtschap wacht ons al op, met thee natuurlijk. We zijn beland in Fui Chint (the happy place). Eerst een kort overzicht: 70.000 inwoners hier, in 20.000 huizen, 7 crèches telt de buurt, een hospitaal, wasserijen, drogisterijen enz. We bekijken de lokaliteit waar de geproduceerde handwerken worden gebracht, wachtend op doorverkoop. Mooi borduur- en applicatiewerk is erbij. Dan is het gezondheidscentrum aan de beurt, de uitleg komt, via de tolk natuurlijk, van een al wat oudere dokter met een zeer sympathiek gezicht.

Kleuterschool

En de kleuterschool Vele ukkies zwaaien en roepen iets in het chinees; op een volgend binnenplaatsje doen ze spelletjes in de kring; dit alles doet vertrouwd aan, alleen is de jeugd hier veel rustiger. In een zijvertrekje staan keurig opgemaakte bedjes voor de internen. Onder deze 250 kleuters zijn dat er nog heel wat.
We betreden nu een klasje waarin papier gevouwen wordt, net als alle kleuters op alle kleuterschooltjes ter wereld. Een product is af en wordt mij toegestoken, ik stond er toevallig net naast, het was een mooi zwaantje.

Ballet

Dan wacht ons iets dat als een bliksemstraal inslaat. In een lokaaltje wordt een compleet ballet voor ons opgevoerd. Eén bijdehandje doet het woord en kondigt de nummers aan, een klein assistent je aan de hand. Zonder enige schroom staat ze daar trots haar woordje te doen, een beetje geschminkt, lekkere rode wangetjes en een rond snoetje, om te stelen! Het stukje ballet dat nu volgt, van zeven kleine Chinese meisjes met kleurige broekjes en jasjes aan, is iets om nooit te vergeten. De juffrouw, zittend in een hoekje, begeleidt op een accordeon.

De elégance, ongedwongenheid en zekerheid waarop toekomstig China ons hier vergast is niet onder woorden te brengen. Al die zwarte schuine oogjes in die leuke ronde toeten, je zou er lyrisch van worden. Hierna komt er een sololiedje van een zangeresje, ze heeft nu al een volume van een operadiva; helder en zuiver draagt ze haar liedje voor, met gebaartjes en een keurige buiging tot slot.

Autoballet

Dan is de beurt aan de jongens, als kleine mecanicien/chauffeurs treden ze op, wit hemd, blauwe broek, kleine groene petjes op. Op stoeltjes zijn kartonnen tekeningen van auto voorkanten gebonden. Eerst worden die auto's op de maat van de muziek keurig met een doekje opgepoetst, dan volgt het "autoballet", lustig zwaaien en zwenken die autootjes er op los. Er komt ook een samenspraakje aan te pas, maar de betekenis daarvan ontgaat ons.
Ze zijn om te knuffelen die kleine chauffeurtjes. Maar toch zijn de meisjes duidelijk bijdehanter en rijper. We krijgen nog een volksdansje toe en tot slot vormen alle kinderen een erehaag om ons dag te zeggen. Een onvergetelijk halfuurtje.

Echte Chinese woning

Een "echte Chinese woning" wacht ons nu, een vrouw van middelbare leeftijd is gastvrouw en we mogen allemaal gaan zitten. De groep is voor dit doel in tweeën gesplitst. Vragen vliegen heen en weer, de tolk heeft het er druk mee, maar in uitstekend engels krijgen we een kijkje op het dagelijks leven van dit gemiddelde gezin: hier zijn 5 kinderen, waaronder een getrouwde zoon + schoondochter en de baby. Alles is uiteraard keurig opgepoetst voor dit belangrijke bezoek. Wat zou een Amsterdams gezin uit de Pijp doen die 12 chinezen op bezoek zou krijgen?
Dan weer de vragen, het wordt een geanimeerd gesprek. De reisleider besluit met het nu al bekende gebaar van het symbolisch geschenk als vriendschapsbetuiging, we worden uitgeleide gedaan.

Einstein

En dan kunnen we eindelijk eens vroeg naar bed ... Maar dat loopt weer eens een beetje anders. Het Begint heel onschuldig met zwarte koffie en een klein glaasje whisky voor de heren. De kring breidt zich steeds meer uit. Serieuze gesprekken, zwaar geboom, een vleugje politiek, uitlopend in schoolzaken, er zitten enkele onderwijzers in de groep met dezelfde ingevreten ergernissen. Waarop iemand uit de hoek komt met een heel ondeugend mopje over schoolzaken!. Ook Einstein komt nog op de proppen en die gaat automatisch over op de zwarte gaten in het Heelal, wat weer een gesloten kring oplevert met de zwarte koffie aan het begin. De filosofie wordt erbij gehaald, maar daar heeft niemand van terug.
Als klap op de vuurpijl komt ons een bus achterop met rode lichten van voren en witte van achteren, en we waren toch heus niet dronken! Ja, dit was een mooie avond in Peking.